Schijndel in puin: de verwoestende granaatweken
Op 23 oktober 1944 wordt Schijndel bevrijd van de Duitse bezetting. Dat is weken later dan het nabijgelegen Sint-Oedenrode, Veghel en Eerde. Daar landen op 17 september honderden geallieerde parachutisten. Ook voor Schijndel lijkt de bevrijding dan nabij. Het dorp ligt echter vijf weken lang vol in de frontlinie. In Schijndel is een grote Duitse troepenmacht met zwaar geschut geconcentreerd. De strijdende partijen bestoken elkaar met ontelbare granaten. Velen daarvan komen in Schijndel en Wijbosch neer.
Nachtmerrie
De verwoestende periode gaat de boeken in als ‘de granaatweken’ en is voor de bevolking een ware nachtmerrie. Veel gezinnen raken dakloos. Inwoners zoeken beschutting in schuilkelders of slaan op de vlucht. Duizenden van hen vinden onderdak in de buurdorpen Sint-Michielsgestel en Den Dungen. Onder de Schijndelse bevolking vallen tientallen doden en honderden gewonden. Meer dan duizend woningen raken beschadigd en ruim driehonderd huizen en andere gebouwen zijn compleet verwoest. Waaronder het raadhuis in Schijndel en de kerk en het klooster in Wijbosch.
Granaatvuur
In 2019 (75 jaar later) brengt Heemkundekring Schijndel een documentaire uit met indrukwekkende beelden. Ooggetuigen van de granaatweken komen aan het woord en delen hun aangrijpende ervaringen. Tiny van Alebeek is een van hen. Zijn moeder en zusje werden dodelijk getroffen. Een fragment uit zijn verhaal: “We hoorden heel ver weg: boem, boem, boem, boem, boem. Sint-Oedenrode of Son, daar werden die granaten afgeschoten. [...] De eerste kwam bij ons op het plat dak. En die knalde uit elkaar. Nou, dan word je door de luchtdruk weggeslingerd.”
Begraafplaats
Ook bij Ad van de Oetelaar staan beelden van de oorlog op zijn netvlies gebrand. Hij vertelt: “De mensen die waren verongelukt en doodgeschoten werden naar de begraafplaats gebracht. Die kwamen dikwijls bij ons langs. De kruiwagens hadden toen ijzeren banden, dus die hoorden we wel aankomen. Toen heb ik een wagen gezien, daar hing een zeil op. Maar er hing een arm buiten. Dat vergeet je nooit meer. Dat gaat nooit meer uit je kop. Je ziet die arm altijd nog zwaaien.”
Schuilkelder
Jo van den Bogaard - Mutsaars zat samen met vele anderen in de schuilkelder bij het klooster. Ze herinnert zich de dag van de bevrijding nog goed. “Toen kwamen die militairen beneden in de kelder. Want wij mochten er natuurlijk niet uit. En die hadden allemaal koekjes die ze kwamen uitdelen. Dat stond ons wel aan,” vertelt ze met een glimlach. “Toen we bevrijd waren kwam mijn zuster met haar vriend kijken hoe ons huis erbij lag. Ze is in die puin aan het rommelen geweest. Daar heeft ze dit beeldje gevonden.” Voor haar op tafel staat een wit mariabeeldje. Het is ongeschonden uit de puinhopen gekomen.
Deze en meer ooggetuigen komen uitgebreid aan het woord in de documentaire Ooggetuigen van de Granaatweken, die in 2019 is uitgebracht door Heemkundekring Schijndel.
Bronnen en meer informatie
- Fotocollectie - Heemkundekring Schijndel
- Documentaire - Ooggetuigen van de Granaatweken, Heemkundekring Schijndel
- Artikel - De Granaatweken in De Canon van Meierijstad
- Boek - De Granaatweken, Ben Peters en Louis van Dijk
- Video - Mevrouw van den Bogaard vertelt over de schuilkelder
- Voorstelling - De Granaatweken door Theatergroep Wildeman
Lees meer oorlogsverhalen uit Meierijstad
-
Nooit meer thuiskomen
Nooit meer thuiskomen
Het is september 1944. Tussen Olland en Rooi wordt nog hard gevochten. De Duitsers geven hun veroverde meters niet prijs. Jacob 'de Zeeuw' weet dat als de Duitsers zijn huis aan de Ollandseweg gaan doorzoeken, er geen weg terug is.
-
Hell's Highway
Hell's Highway
“1944. Eerde. Een dorp dat relatief rustig de oorlog doorkwam. Tot die ene dag. Een zondag die het leven van veel, heel veel mensen op slag zou veranderen." Met deze woorden begint de documentaire van Omroep Meierij over Operatie Market Garden.
-
Burgemeester Verheijen
Burgemeester Verheijen
Herman Verheijen is tijdens de Tweede Wereldoorlog burgemeester van Erp. In augustus 1944 weigert hij een bevel van de Duitse bezetter op te volgen. Hij wordt opgepakt, afgevoerd en overlijdt op 12 maart 1945 in concentratiekamp Buchenwald.
-
Stil Verdriet
Stil Verdriet
Een jonge moeder die de schuilkelder net niet bereikt. Een man die ondanks naderend geweld zijn huis niet wil ontvluchten. Vijf kinderen die spelend met achtergebleven oorlogstuig een gruwelijke dood vinden. Stil Verdriet in het Veghel van 1944.
-
De Elfde Man
De Elfde Man
In het najaar van 1943 stort op de grens van Sint-Oedenrode en Eerde een bommenwerper neer. De Elfde Man is een zesdelige podcastserie over de Amerikaanse piloot die daarbij spoorloos verdwijnt. Heeft hij het gered? Waar is hij gebleven?
-
Het Pyama House in Erp
Het Pyama House in Erp
Het huis van de familie Otten in Erp was tijdens de Tweede Wereldoorlog een cruciale schuilplek voor gestrande piloten en bemanningsleden. De geallieerde militairen werden vanuit hier op weg geholpen, terug naar hun thuisbasis.
-
Als mens zijn we gelijk
Als mens zijn we gelijk
Het is september 1944. Koos van Schaïk (26 jaar) is werkzaam als zuster bij het Rode Kruis. In Sint-Oedenrode is een noodhospitaal ingericht. Zojuist is een gewonde Duitser binnengebracht. De jonge zuster staat voor een dilemma.
-
We komen allemaal terug...
We komen allemaal terug...
Emma is pas drie jaar als ze samen met haar zussen Lies en Jetty zeulend met grote koffers wordt gezien in de Veghelse Hoofdstraat. De Joodse zusjes gaan op transport. "We hebben niemand kwaad gedaan. We komen allemaal terug.”
-
Vrijheid moet je koesteren
Vrijheid moet je koesteren
De Veghelse Renée Wolf-Pinto vertelt op scholen over haar ervaringen als joods onderduikmeisje. "Ik zie ons nog lopen. Hand in hand door een dik pak sneeuw. Het was hartstikke koud. We waren bang, hadden geen idee wat ons te wachten stond."
-
Het dagboek van Hanneke
Het dagboek van Hanneke
Een fragment uit het boek Hannekelief! Een verhaal van een Joods meisje wat ondergedoken zat in het Brabantse dorp Eerde. "Het schieten houdt niet op. En ik hoor explosies. Komen de Duitsers terug? Ik voel hoe mijn stem trilt."