200 jaar Zuid-Willemsvaart Kom, maak het mee

De Zuid-Willemsvaart werd met de schop uitgegraven, 200 jaar geleden. Een natte streep door het land, die gemeenschappen spleet én voorspoed bracht. In het Brabants Dagblad verscheen een mooie verhalenserie over het kanaal. "Grote schepen op batterijen: dát is de toekomst van de Zuid-Willemsvaart," zo is te lezen in het slotartikel van de serie. In de eerdere delen komen verleden en heden aan bod.

Vroeger woonden sluiswachters met hun gezin bij de sluis. Schippers konden hen bij nacht en ontij wakker kloppen. Hoe anders gaat dat nu. Sluis Schijndel, in 1993 gebouwd ter vervanging van sluis 2 en sluis 3, heeft een mooi kantoor. Daar volgt personeel van Rijkswaterstaat achter beeldschermen het scheepvaartverkeer. Ontdek meer over Sluis Schijndel en vele andere verhalen in het boek Twee kanalen vol Verhalen.

Marianne van Heeswijk is geboren aan de Zuidkade in Veghel. Haar opa richtte Victoria mengvoeders op. Ze ging op bezoek bij de fabriek en haar neef Jan-Willem, die daar een periode directeur is geweest. Ook nam ze een kijkje in haar ouderlijk huis aan het kanaal. Dat riep intense herinneringen op. Dit verhaal is onderdeel van de varende expositie Dat Wat Blijft van Monique Broekman.

Honderden arbeiders groeven 200 jaar geleden het kanaal met de hand uit. Veel van hen kwamen niet uit deze regio, maar uit Luik en de veenkoloniën in Drenthe. Ze leefden onder slechte omstandigheden in keten, tenten en woonwagens. Een deel van de inwoners van Keldonk zou van hen afstammen. In het dorp staat het beeld De Kanaalgraver. Meer over deze geschiedenis lees je in de Canon van Meierijstad.

Niet lang na de aanleg van het kanaal werd in Veghel een binnenhaven aangelegd. Door goede verbindingen via schip, trein en tram vestigden veel handelaren, koop- en ambachtslieden zich in Veghel. Zo ook de Coöperatieve Handels Vereniging (CHV). Inmiddels zijn de graansilo's en mengvoederfabrieken op de Noordkade getransformeerd tot een multifunctioneel uitgaansgebied.

Rick Terwindt, kanaaldichter en milieukundige bij de Van Berkel Groep, ging in gesprek met een van de oprichters van het bedrijf aan de Zuid-Willemsvaart: Harrie van Berkel. Wat begon met één tractor, is uitgegroeid tot een logistiek bedrijf met ruim tweehonderd mensen in dienst. Dit verhaal is onderdeel van de varende expositie Dat Wat Blijft van Monique Broekman.

Bij de aanleg van de Zuid-Willemsvaart kreeg Boerdonk geen vaste brug over het water. Wel kwam er een pontveer, voor de overtocht van personen, vee en karren. In de Tweede Wereldoorlog raakte het veerbootje beschadigd en werd het uit de vaart genomen. Het woonhuis van de veerman werd café-restaurant ’t Veerhuis, dat tot 2018 in bedrijf was. Heemkundekring Erthepe maakte een video ter herinnering.

De zon schittert op het water. Bootjes dobberen tussen de houten steigers. Op het Heilig Hartplein in Veghel staat een havengebouw met toiletten, douches, wasmachines en huurfietsen. Een camping op het water, zo zou je de passantenhaven kunnen noemen. Havenmeester Jaap Kastermans: "Dat we zo dicht bij het winkelcentrum en de Noordkade zitten maakt onze haven uniek."

Bernard Vissers van heemkundekring Vehchele bracht vroeger met zijn vader op een houten kar met paard suikerbieten naar de Zuid-Willemsvaart. Als kind verwonderde hij zich over de bijzondere namen van de schepen en droomde hij ervan om mee te reizen. Dit verhaal is onderdeel van de varende expositie Dat Wat Blijft van Monique Broekman.

Volgeladen vrachtschepen varen af en aan over de Zuid-Willemsvaart. In het ruim van een van die schepen voer ooit De Nachtwacht over het kanaal. In de oorlogsjaren werd het meesterwerk van Rembrandt in veiligheid gebracht in de Sint-Pietersberg. Later werd de kunstschat deels over water terug naar het Rijksmuseum vervoerd. Ontdek meer over dit verhaal en andere kanaalverhalen bij het Brabants Historisch Informatiecentrum.